Prezentujemy raport z badania sytuacji osób LGBTQ na UW 2021 – „Oddzielone, oddzieleni”
Opublikowany dziś raport zawiera szczegółowe wyniki badań ilościowych i jakościowych, przeprowadzonych po pięcioletniej przerwie od poprzedniej edycji. To już trzecia fala badania w historii UW.
Na raport składają się dwa badania – ilościowe i jakościowe. Pierwsze z nich to sondaż, w którym udział wzięło ponad 1200 osób studiujących na Uniwersytecie Warszawskim. Drugie zaś, to 15 wywiadów pogłębionych z osobami LGBTQ, które posiadają status studenta uczelni.
W części ilościowej większość badanych stanowiły osoby nieheteronormatywne, bowiem odpowiadały za aż 62 proc. odpowiedzi.
Osoby, które wypełniły ankietę studiowały na wszystkich wydziałach UW, jednakże pierwszą dziesiątkę pod względem liczby udzielonych odpowiedzi otwierał Wydział Zarządzania UW.
| Nazwa jednostki | Liczba osób |
| Wydział Zarządzania | 189 |
| Wydział Fizyki | 100 |
| Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych | 86 |
| Wydział Polonistyki | 70 |
| Wydział Neofilologii | 70 |
| Wydział Orientalistyczny | 66 |
| Wydział Chemii | 64 |
| Instytut Ameryk i Europy | 60 |
| Wydział Prawa i Administracji | 56 |
| Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Matematyczno-Przyrodniczych | 53 |
| Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki | 53 |
Co ciekawe, coraz więcej osób studiujących na UW nie identyfikuje się jako osoby cis-płciowe i używa innych kategorii do samoidentyfikacji. Sytuacja ta zmieniła się na przestrzeni lat i aktualnie jest zjawiskiem istotnie częstszym. Zestawienie odpowiedzi w pytaniu o płeć na przestrzeni lat przedstawia poniższy wykres.
Osoby uczestniczące w badaniu, pytane o to, czy doświadczyły lu były świadkami przemocy skierowanej wobec osób LGBTQ na UW, najczęściej odpowiadają negatywnie. Nadal jednak pojawią się sytuacje, w których osoby nieheteronormatywne spotykają się na UW z nierównym traktowaniem, dyskryminacją a nawet przemocą fizyczną.
Niecałe 18 proc. badanych osób stwierdziło, że widziało lub doświadczyło dyskryminacji motywowanej nienawiścią do osób LGBTQ na UW. Ta liczba nie różni się istotnie od wyników z lat poprzednich.
Jakie przejawy przemocy pojawiały się najczęściej?
Jedną z najciekawszych zmian są odpowiedzi na pytanie o to, czy wyoutowanie się jako osoba LGBTQ na UW może być dla takiej osoby powodem dyskomfortu. Odpowiedzi pozytywne na to pytanie spadły na przestrzeni lat o połowę, zaś liczba odpowiedzi negatywnych wzrosła o ok. 15 punktów procentowych.
W części jakościowej skupiono się na dogłębniejszej analizie konkretnych przypadków dyskryminacji lub problemów, z jakimi stykają się osoby LGBTQ na Uniwersytecie Warszawskim. Jednym z najczęściej poruszanych tematów była kwestia systemu USOS. Służący do obsługi studiów system nie pozwala domyślnie zmienić danych osoby, która używa imienia innego niż to, które znajduje się w oficjalnej dokumentacji.
Na moim instytucie, na moim wydziale, to jest dość normalne (…) Ale zetknęłam się z parą wykładowców, którzy nie chcieli mnie akceptować… No i po prostu na Uniwersytecie Warszawskim na przykład USOS. Problem USOSa (…) to jest najważniejszy problem, który ogarnia jakby cały uniwersytet.
(osoba trans-queer, 21 lat, Wydział Nauk o Kulturze i Sztuce, II rok studiów I stopnia)
Mimo tego, że dość rzadko, to nadal zdarza się, że osoby LGBTQ spotykają się z dyskryminacją. Badane osoby podkreślały najczęściej, że ich bezpośrednio poważniejsze incydenty dyskryminacyjne nie dotyczyły. Zwracały uwagę na nieaktualną wiedzę naukową w niektórych podręcznikach – taką, która może dyskryminować osoby LGBTQ ale także na docinki i żarty, na które czas pozwalają sobie osoby prowadzące zajęcia.
Najczęściej jednak dyskryminacja odbywa się na poziomie studenckim. I choć osoby badane rzadko jej doświadczyły, to zdarzało się, że były jej świadkami.
Spotykałam się właśnie z komentarzami, że kiedy już wyszło na jaw, że ktoś był… no mam koleżankę lesbijkę i ona dostała kilka komentarzy, gdzieś tam na uczelni i kiedy była w większym gronie. Zwykle to są albo takie po prostu jednostkowe komentarze, albo po prostu dziwny wzrok, który jakiś sposób może kogoś urazić. Bardziej to chyba właśnie z racji wyglądu po prostu. Co wydawało mi się, że powinno
(osoba niebinarna, panseksualna, 24 lata, Wydział Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji, II rok studiów II stopnia)
już odchodzić jakby na dalszy plan. No ale tak, spotkałam się z tym.
Pytane o to, co możnaby zmienić na UW, osoby badane najczęściej odpowiadały, że zmiany wymaga system USOS. Zwracano także uwagę na kwestię toalet, które w przypadku tzw. „rozdzielnopłciowych” mogą być kłopotliwe dla osób w czasie tranzycji albo dla osób niebinarnych.
Pojawiła się także kwestia wciąż za małej widoczności działań podejmowanych przez uczelnię. Choć bowiem osoby badane dostrzegają organizowane kampanie, pojawiające się materiały a nawet przygotowany specjalnie „Kurs na równość”, który można zaliczyć jako przedmiot akademicki, to wciąż pojawia się niedosyt oraz wrażenie niewykorzystywania w pełni istniejących rozwiązań formalnych.
No chciałbym, żeby po prostu studenci mieli po prostu możliwość (…) zgłosić [dyskryminację] i otrzymać pewne konsekwencje dla na przykład tej osoby, czy tego wykładowcy, który właśnie je dyskryminował. Uważam, że takiej możliwości dla większości studentów nie ma – mimo że, jest rzeczniczka mimo że, no tak są pewne organizacje, to jednak czasami (…) osoby studenckie bardzo się czasami boją, że po prostu jakoś to wpłynie na ich oceny, na stanowisko pewne, na ich bezpieczeństwo.
(osoba trans-queer, 21 lat, Wydział Nauk o Kulturze i Sztuce, II rok studiów I stopnia)
Dotychczas badanie przeprowadzono dwa razy – po raz pierwszy w 2010 roku a jego efektem był raport „Przemilczane, przemilczani„, zaś po raz drugi w 2016 roku, gdy wyniki zamieszczono w raporcie „Wyobcowane, wyobcowani„. Obie publikacje są dostępne bezpłatnie w formie elektronicznej na stronach Queer UW.
Projekt dofinansowano z budżetu Samorządu Studentów UW.